Tasarım
Endüstriyel Tasarım, bir ürünün tümü veya bir parçası veya üzerindeki süslemenin, çizgi,
şekil, biçim, renk, doku, malzeme veya esneklik gibi insan duyuları ile algılanan çeşitli unsur
veya özelliklerinin oluşturduğu bütünü ifade eder.
Ülkemizde tasarımların tescili 554 Sayılı Tasarımların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde
Kararname ile düzenlenmiştir. Bahsi geçen Kararnamenin 5.maddesine göre; yeni ve ayırt
edici olan tasarımlar belge verilerek korunmaktadır. Kararnamenin devamı maddelerinde ise
yeni ve ayırt edicilik kriterleri belirlenmiştir. Yine aynı Kararnamede korumanın şartları, süresi,
tescil sahibine verilen haklar, hakkın kaybedilmesi durumları düzenlenmiştir.
Tescil Başvuru Öncesi:
Bir müvekkilimizden tasarım tescil talebi geldiğinde öncelikle başka bir müvekkilimiz ile “çıkar
çatışması” oluşmaması için kendi veri tabanımızda araştırma yapılmaktadır. Geniş bir
müvekkil portföyümüz bulunduğundan müvekkillerimizin birbirleriyle ihtilaf yaşamaması için
bu araştırmanın önemli olduğuna inanıyoruz. Bu süreç tamamlandıktan sonra tescili talep
edilen tasarımın mevzuata göre tescil edilebilir olup olmadığı konusunda ön inceleme
yapılmaktadır. Mevzuata ve yargı kararlarına hâkim olduğumuzdan ön inceleme
sayesinde olası red kararlarının önüne geçerek gereksiz masrafların ve en
önemlisi zaman kaybının önüne geçebiliyoruz. Bu inceleme olumlu sonuçlanması
durumunda araştırma aşamasına geçilmektedir.
Bir tasarımın Türk Patent Enstitüsü nezdinde tescil edilmek suretiyle korunabilmesi için yeni
ve ayırt edici niteliğe sahip olması ve kamu düzeni ve genel ahlaka aykırı olmaması gereklidir.
Bu açıdan Türk Patent Enstitüsü nezdinde yapılan tasarım tescil başvurusu yine Enstitüsü
tarafından; şekli, başvuruda bulunma hakkı, rüçhan hakkı ve mutlak ret nedenleri (kamu
düzeni ve genel ahlaka aykırı tasarımlar gibi) bakımından incelenir. Enstitü yapacağı inceleme
sonucunda şu kararlardan birini verir; tescil talebinin geri çevrilmesi, herhangi bir eksikliğin
olmadığına karar verirse başvurunun kesinleşmesi ve eksikliklerin yönetmelikte öngörülen
süre içinde giderilmesi. Akalın Patent olarak, tasarım tescil talebimizin geri
çevrilmesi veya başvurunun eksiklikler içermesi gibi müvekkillerimizin
karşılaşabileceği hak kaybının önüne geçmek amacıyla tecrübelerimiz ve
araştırmalarımız doğrultusunda gerekli önlemleri alarak Türk Patent Enstitüsü
nezdinde başvuru işlemlerimizi başlatırız.
Akalın Patent olarak tescili talep edilen tasarımın yeni ve ayırt edici nitelikleri haiz olduğunu
ve dolayısıyla Türk Patent Enstitüsü nezdinde tescil edilebileceğini tespit etmemiz halinde
vakit kaybetmeksizin başvuru işlemlerine başlarız. Bu aşamada tamamen online olarak
yaptığımız başvuru sıkı bir şekilde takip edilerek yaşanan her bir gelişme müvekkillerimize
rapor edilir. Böylece müvekkillerimizin tasarımlarının durumu hakkında olabildiğince net bir
şekilde bilgi sahibi olması sağlanır. Tescil işlemleri bakımından özellikle
müvekkillerimizin bilgisine başvurmamızı ve onaylarını almamızı gerektiren bir
takım durumların varlığı halinde süreler bakımından sıkıntı yaşamamak adına
müvekkillerimiz ile sürekli iletişim halinde kalmaya özen gösterilmektedir.
İlgili kanuna göre, tescili gerçekleştirilen tasarımlar başvuru tarihinden itibaren 5 yıllık süre
içerisinde korunurlar. Bu koruma süresi beşer yıllık dönemler halinde yenileme yapılmak
üzere toplam 25 yıla kadar uzatılabilmektedir. Büromuz bünyesinde geliştirdiğimiz özel
yazılımlar ile yenileme süreleri yakından takip edilmekte ve böylece süre kaybı yaşanmaksızın
yapılması gereken işlemler hakkında müvekkillerimiz bilgilendirilmekte ve işbu işlemler derhal
yerine getirilmektedir.
Türk Patent Enstitüsü nezdinde 2015 yılında 40 binden fazla tasarım başvurusu yapıldığı göz
önüne alınacak olursa, yapılan bu başvuruların zaman zaman daha önce var olan tasarımlarla
aynı veya ayırt edilemeyecek düzeyde benzerlik içermesi de olasıdır. Bu sebeple
müvekkillerimizin tasarımlarına benzer olduğunu düşündüğümüz ve dolayısıyla
yeni ve ayırt edici karakteri haiz olmaması sebebiyle tescil edilebilirlik şartlarını
taşımayan tasarımlar detaylı bir inceleme sonucu tarafımızca tespit edilmekte ve
bu konuda işletilmesi gereken prosedür için derhal harekete geçilmektedir.
Gelişmiş teknolojik imkanlarımızı kullanmak suretiyle yurtiçi ve yurtdışı tasarım bültenleri
takiplerimiz ve bu alanda oldukça yetkin olan uzmanlarımızın bilgi birikimi sonucunda tespit
ettiğimiz müvekkillerimizin veya başka kişilerin tasarımlarına benzer olan ve dolayısıyla yeni
ve ayırt edici niteliklere sahip olmayan tasarımlar hakkında müvekkillerimiz vakit
kaybetmeksizin bilgilendirilmekte ve gerekli itirazlar ivedilikle yapılmaktadır.
Akalın Patent bünyesinde sürekli olarak rakip firmalara ait tasarımlar; ürün adı, rakip firma
adı, ürün sınıfları bazında raporlanmakta ve müvekkillerimize gerekli bilgilendirmeler
yapılmaktadır. Ardından müvekkillerimizle yapılacak karşılıklı değerlendirmeler neticesinde
rakip firmaya ait tasarıma itiraz edilip edilmeyeceği konusunda mutabakat sağlanmaktadır.
Rakip firma izleme hizmetimiz güçlü yapıda ve özel olarak geliştirilmiş programlarımız
sayesinde yapılmaktadır. Tasarımların takip edilmesi veya firmaların izlenmesi
müvekkillerimize pazarlama teknikleri ve rakiplerine karşı strateji geliştirmeleri
açısından yol gösterici olduğundan oldukça önemlidir. Ayrıca rakipler tarafından
müvekkillerimize gelebilecek hukuki saldırıları önceden tespit edebilme ve gerekli önlemleri
alabilme ve rakiplerin Ar-Ge konusundaki çalışmalarını izleyebilme ve buna göre önceden
tedbir alabilme, strateji çizebilme açısından da elzem olan rakip firma izleme tekniklerimiz
sayesinde müvekkillerimizin hakları sonuna kadar korunmaktadır.
Türk Patent Enstitüsü tarafından dönemsel olarak yayınlanan Endüstriyel Tasarım Tescil
Bültenleri firmamız bünyesindeki özel bilgisayar programlarına aktarılarak müvekkilimizin
faaliyet ettiği sektörlere ayrılarak analiz edilmektedir. Her müvekkilimize faaliyet ettiği
sektörde yayınlanan tasarımlar rapor edilmektedir. Böylece müvekkillerimizin
ürünlerine benzer tasarım başvuruları tespit edilerek gerekli itiraz işlemleri
başlatılabilmektedir. İtiraz işlemleri sayesinde hukuki süreçlere girmeden, son derece düşük
maliyetlerle bu tasarımların tescilini engelleyebilme, benzer ürün veya isimlerin tescilini
engellemek suretiyle, pazarda iyi bilinir ve rekabet gücü yüksek bir firma olarak kalabilme
imkânı sağlanmaktadır. Sektör izlemesiyle müvekkillerimize kendi sektöründe tescil edilen
tasarımlar rapor edildiğinden müvekkillerimize dünya çapında kendi alanında ortaya çıkan
sektörel gelişmeleri, daha bu gelişmeler piyasaya sürülmeden öğrenebilme ve gereksiz Ar-Ge
çalışmalarından kurtularak daha yenilikçi çalışmalar yapabilme imkânı sağlanmaktadır. Bu
sayede müvekkillerimizin tescilli tasarımları korunurken aynı zamanda sektöründeki
gelişmelerin de takibi imkânı sağlanmaktadır.
Endüstriyel tasarım hakkı da marka ve patent / faydalı model haklarında olduğu gibi bir
malvarlığıdır. Hatta çoğu zaman bu malvarlığı bir firmanın en önemli değeridir. Tüm dünyada
olduğu gibi ülkemizde de endüstriyel tasarımlar tescil sahibi tarafından devre konu
olabilmektedir. Bir endüstriyel tasarımın verdiği haklar, başvuru sahibi tarafından, ister
başvuru aşamasında isterse tescillendikten sonraki koruma süresi içerisinde üçüncü şahıslara
devredilebilmektedir. Bu, endüstriyel tasarım hakkının devir işlemi olarak tanımlanmaktadır.
Yapılan devir işlemlerinin Türk Patent Enstitüsü sicilinde gerekli şekli prosedürler
tamamlanarak tescil edilmesi gerekmektedir. Akalın Patent, olarak müvekkillerimizin
talepleri doğrultusunda endüstriyel tasarımların üçüncü kişilere hukuka uygun
olarak ve herhangi bir hak kaybı yaşanmasına mahal vermeksizin devir işlemlerini
takip edilmesi konusunda hizmet vermekteyiz.
Tasarımlarda çoklu başvuru, tek bir başvuru ile birden çok tasarım için koruma talep
edilmesidir. Tasarımların çoklu başvuruya konu olabilmesi için; ürünlerin aynı alt sınıfa ait
olması veya aynı set/takıma ait olması veya bileşik bir ürünün parçaları olması veya birden
çok nesnenin ya da sunuşun bir arada algılanabilen bir bileşimi oluşturması gerekir. Bu
şartları taşıyan tasarımların çoklu olarak tescili mümkündür. Tek bir başvuru ile birden fazla
tasarım tescil edildiğinden çoklu tasarım başvurusu önemli fiyat avantajı sağlamaktadır.
Firmamızda tasarım başvuruları gerçekleştirilirken çoklu tasarım başvurusunu
konu olup olmayacağı önceden araştırılmak suretiyle en uygun başvuru yöntemi
belirlenerek yürütülmektedir.
Çoklu tasarım başvurusuna konu tasarımların gerektiğinde bölünme işlemine tabi tutularak
farklı firma / kişiler adına tescili de mümkündür. Bölünme işlemlerinin Türk Patent Enstitüsü
nezdinde geçerlilik kazanabilmesi için uygulama ile gelişen birtakım prosedürlerin doğru bir
şekilde işletilmesi gereklidir. Bu bakımdan Akalın Patent olarak müvekkillerimizin arzuları
doğrultusunda hareket edilerek tasarım bölünme işlemleri hukuka uygun olarak
gerçekleştirilmektedir.
Tasarımın tescil başvurusu veya tescilden doğan tasarım hakkı başkasına devredilebileceği
gibi miras yolu ile de intikal edebilir. Bu haklar üzerinde ölüme bağlı tasarrufların yapılması da
mümkündür. Bu sayede tasarım sahibinin ölümü üzerine mirasçıları tasarım üzerinde koruma
süresi içerisinde hak sahibi olabilmektedir. Başvurunun ve tasarım hakkının devri veya miras
yolu ile intikali ilgili yönetmelikte öngörülen ücretin ödenmesi ile sicile kayıt edilir ve
yayınlanır. Kanunda belirtilen tüm bu hukuki işlemler firmamız bünyesinde hukuka
uygun bir şekilde yerine getirilmekte, böylece müvekkillerimizin mirasçıları
bakımından hak kaybının önüne geçilerek tasarımın miras yoluyla intikali
sağlanmaktadır.
Türk Patent Enstitüsü sicil kayıtları aleni olup herkes tarafından kolaylıkla ulaşılabilmektedir.
Bu nedenle tescil sahiplerinin bilgilerini güncel tutmaları önem arz etmektedir. Tasarım
sahibinin unvanında herhangi bir değişiklik olduğu takdirde, bu değişikliğin Türk Patent
Enstitüsü’ne bildirilmesi ve sicile kaydedilmesi gerekmektedir. Unvan değişikliği, tasarım
sahibi adına tescilli ya da başvuru aşamasındaki tüm tasarımlarda yapılmalıdır. Unvan
değişikliği sicile kaydedildikten sonra Türk Patent Enstitüsü Endüstriyel Tasarım Bülteni’nde
de ilan edilir. Unvan değişiklikleri için Türk Patent Enstitüsü tarafından tasarım sahibinden
bazı evraklar talep edilmektedir. Akalın Patent olarak bu evraklar kısa süre içerisinde
eksiksiz hazırlanarak Türk Patent Enstitüsü’ne sunulmakta ve böylece
müvekkilimizin kişisel bilgileri doğru bir şekilde Enstitü nezdinde güncel tutularak
olası karışıklıkların önüne geçilmektedir.
Tasarım sahibinin unvan değişikliğinde olduğu gibi şirket nev’inde değişiklik olması halinde,
bu değişikliğin de Türk Patent Enstitüsü’ne bildirilerek Endüstriyel Tasarım Siciline
kaydedilmesi ihmal edilmemesi gereken konulardan biridir. Tasarım sahibinin nev’i
değişikliğinin yeni bir tasarım başvurusu sırasında olması veya tasarım sahibi veya vekilinin
bildirmesi ile gerçekleşmesi halinde, bu değişikliğin hak sahibi adına Endüstriyel Tasarım
Sicilinde tescilli mevcut tüm tasarımlar üzerinde yapılması gerekmektedir. Tıpkı unvan
değişikliğinde olduğu gibi nev’i değişikliği bakımından da Türk Patent Enstitüsü’nün talep
ettiği birtakım evraklar vardır. İşbu evraklar büromuz bünyesinde faaliyet gösteren
uzmanlarımızca eksiksiz bir şekilde hazırlanarak, gerekli işlemler hızlı bir şekilde
yürütülmekte ve böylece müvekkillerimize ait şirketlerin güncel durumu doğru bir
şekilde Türk Patent Enstitüsü kayıtlarına yansıtılmaktadır.
Tasarım başvurusu veya tescilli tasarım hakkından doğan kullanma yetkisi ulusal sınırların
bütünü içinde veya bir kısmında geçerli olacak şekilde, inhisari veya inhisari olmayan(basit)
lisans sözleşmesine konu olabilir. Lisans sözleşmesinin üçüncü kişiler açısından bağlayıcı
olabilmesi için usulüne uygun şekilde hazırlanarak imzalanan lisans sözleşmesinin Türk Patent
Enstitüsü siciline kaydettirilmesi gerekmektedir. Tasarımını lisans sözleşmesi yoluyla üçüncü
bir kişiye kullandırmak isteyen veya başkası adına tescilli bir tasarım üzerinde lisans almak
isteyen müvekkillerimize gerek inhisari veya inhisari olmayan lisans sözleşmesinin
hazırlanması aşamasında gerekse imzalanan lisans sözleşmesinin sicile kaydedilmesi
aşamasında hizmet sunmaktayız. Aynı şekilde lisans sözleşmesinin sınırlarının
belirlenmesi ve bu sınırların ihlali halinde işletilmesi gereken hukuki prosedürün
doğru bir şekilde işletilerek hak ihlalinin önüne geçilmesi noktasında Akalın
Patent olarak en etkin yolları müvekkillerimize sunmakta ve bu yolları gerektiği
gibi işletmekteyiz.
Ulusal düzeyde tasarım mevzuatı Endüstriyel Tasarımların Korunması Hakkında 554 sayılı
Kanun Hükmünde Kararname ve Endüstriyel Tasarımların Korunması Hakkında Kanun
Hükmünde Kararname'nin Uygulama Yönetmeliğinden oluşmaktadır. Uluslararası düzeyde
tasarım mevzuatı ise Türkiye’nin de taraf olduğu Tasarımların Uluslararası Tesciline İlişkin
Lahey Anlaşması’ndan ibarettir. İşbu mevzuatlar doğrultusunda tasarım işlemleri
yürütülmektedir.